Ο Άνθρωπος που γνώριζε το άπειρο

Σρινιβάσα Ραμανουτζάν: Εζησε γρήγορα, υπολόγισε γρηγορότερα, πέθανε νέος...

Η ευρέως διαδεδομένη πεποίθηση είναι ότι ο βίος των μαθηματικών επιστημόνων είναι βαρετός και αναλώνεται σε στοίβες χαρτιών με υπολογισμούς και εξισώσεις.

Ωστόσο, κάποιοι από αυτούς έζησαν ζωή περιπετειώδη και σύντομη σαν αστραπή, πεθαίνοντας νωρίς και αφήνοντας πίσω τον θρύλο να τους θυμίζει. Ενας από αυτή την "καταραμένη" παρέα, των Εβαρίστ Γκαλουά, Μπέρναρντ Ρίμαν, Αλαν Τιούρινγκ, ήταν και ο Σρινιβάσα Ραμανουτζάν. Αυτός που, σύμφωνα με τον Ντι Σοτόι, «θεωρούσε κάθε αριθμό έναν προσωπικό του φίλο».
Ο Σρινιβάσα Ραμανουτζάν γεννήθηκε στην Ινδία στις 22 Δεκεμβρίου 1887. Από μικρός είχε δείξει σημάδια της ιδιαιτερότητάς του, αφού αντιμετώπιζε το σχολείο σαν καταναγκαστική εργασία, όντας οπαδός της ελεύθερης σκέψης και της αυτοδιδαχής. Αργότερα, μετά την εφηβεία, πιάνει δουλειά ως ταχυδρομικός υπάλληλος, έχοντας αρκετό ελεύθερο χρόνο για να ασχολείται με τα αγαπημένα του μαθηματικά. Οι μέθοδοί του ήταν τις περισσότερες φορές ανορθόδοξες. Δούλευε κυρίως με το ένστικτο και όχι ακολουθώντας την κλασική -δυτικού τύπου- διαδικασία της μαθηματικής απόδειξης, ενώ απέδιδε πολλές από τις μαθηματικές εμπνεύσεις του στη θεά Ναμαγκίρι... Ωστόσο, παρά τα εκάστοτε λάθη που, λόγω της ενστικτώδους προσέγγισής του στα μαθηματικά προβλήματα, έκανε, η συνολική δουλειά του ήταν εντυπωσιακή, ενώ οι πρωτότυπες μέθοδοί του συνεχίζουν να αφήνουν κατάπληκτους ακόμη και σήμερα τους συναδέλφους του.
Προσπαθώντας να ασχοληθεί αποκλειστικά με ό,τι λάτρευε και αφού απευθύνθηκε σε αρκετούς Ινδούς μαθηματικούς χωρίς ανταπόκριση, ο Ραμανουτζάν άρχισε να στέλνει κομμάτια της δουλειάς του στη Μεγάλη Βρετανία. Οι δύο πρώτοι μαθηματικοί που έλαβαν ταχυδρομικά τα τετράδια με τους πρωτότυπους υπολογισμούς του, δεν ασχολήθηκαν, τον προσπέρασαν. Ωστόσο, η τρίτη του προσπάθεια ήταν και η τυχερή. Ο μεγάλος και τρανός Χάρντι, καθηγητής στο Κέμπριτζ και εταίρος της Βασιλικής εταιρείας, συνειδητοποίησε -όχι αμέσως- ότι ο αποστολέας από την Ινδία ήταν μια μαθηματική ιδιοφυΐα. Παρακινούμενος και από μια πτυχή του χαρακτήρα του να υποστηρίζει όσο μπορούσε τα αουτσάιντερ (γυναίκες, μετανάστες), ο Χάρντι δεν δίστασε να τον προσκαλέσει να εργαστεί μαζί του στο Κέμπριτζ, με αποτέλεσμα τον Απρίλιο του 1914 ο Ραμανουτζάν να αποβιβαστεί στην Αγγλία.
Εκεί, ο 26χρονος Σρινιβάσα ζορίστηκε αρκετά. Στο πεδίο της επιστήμης του είχε πάντοτε τον Χάρντι να τον υποστηρίζει, ενώ και η εκτίμηση των υπολοίπων προς την υψηλής ποιότητας -αν και δύσκολα κατανοητή ως προς τις μεθόδους της- πρωτότυπη δουλειά του ήταν δεδομένη. Αλλά κάτι η φυσική ψυχρότητα των Αγγλων, κάτι τα δικά του κολλήματα με τη θρησκεία, καθώς και η έμφυτη συστολή του, δυσκόλευαν αρκετά την κατάσταση. Ο Ραμανουτζάν κυκλοφορούσε καθημερινά με παντόφλες, αφού μέχρι τότε δεν είχε φορέσει παπούτσια. Τα λαχανικά τού φαίνονταν άνοστα και γι' αυτό παράγγελνε από την πατρίδα του ταμάρινδο και λάδι από καρύδα. Το κρέας δεν το άγγιζε, παρέμενε σταθερά χορτοφάγος, ενώ είχε αναρτήσει στο δωμάτιό του την εικόνα μιας ινδικής θεότητας, ώστε να μπορεί να εκτελεί, κάθε πρωί, με σχολαστικότητα τα θρησκευτικά του καθήκοντα.
Τελικά, και παρότι το σύμπαν των μαθηματικών τού πρόσφερε μέγιστη ευχαρίστηση όταν χανόταν μέσα του, οι δυσκολίες προσαρμογής του και ο εντελώς διαφορετικός τρόπος ζωής οδήγησαν τον νεαρό Ινδό μαθηματικό σε κατάθλιψη, αφού ο άγριος κλονισμός της σωματικής του υγείας τον ώθησε αργά, αλλά σταθερά σ' ένα επικίνδυνο φλερτ με την πνευματική αστάθεια. Ο Ραμανουτζάν επιχείρησε να αυτοκτονήσει, πέφτοντας στις γραμμές του υπόγειου σιδηροδρόμου του Λονδίνου. Η απόπειρα απέτυχε, επέστρεψε στην Ινδία, μήπως και κατορθώσει να αναρρώσει, αλλά μάταια. Στις 26 Απριλίου του 1920 ο Ινδός μαθηματικός πεθαίνει στο Μαντράς, σε ηλικία 33 ετών, από μια ασθένεια του παχέος εντέρου. Παρά τη γενικότερη θλίψη που επικράτησε για την απώλειά του, ένα είναι βέβαιο: ο Ραμανουτζάν έζησε τη, σύντομη είναι η αλήθεια, ζωή του όπως την επιθυμούσε. Ασχολούμενος με εκείνα που πραγματικά τον ενδιέφεραν και αντλώντας ευχαρίστηση από τη δυνατότητά του να χάνεται στον προσωπικό, ονειρικό κόσμο του, όπου κανένας άλλος δεν διέθετε το «κλειδί» για να διεισδύσει. Εναν κόσμο γεμάτο από ινδικές θεότητες, μεταφυσικές αγωνίες αλλά και προκλητικές εξισώσεις, οι οποίες σπανίως αντιστέκονταν στην επίμονη πολιορκία του νεαρού ταλαντούχου Ινδού, που τόσο τις αγαπούσε..